ASKERLİK BORÇLANMASI DEĞİŞTİ

ASKERLİK BORÇLANMASI DEĞİŞTİ http://www.alomaliye.com/ibrahim_aslan_askerlik_borc.htm İbrahim ASLAN S.M. Mali Müşavir ibrahim_aslan@turmob.org.tr 1 - GİRİŞ Bilindiği üzere; Sosyal Sigortalar Kanunu mevzuatına göre, erkek sigortalılar ile onların hak sahiplerine; sigortalının er olarak silah altında veya yedek subay okulunda geçen sürelerini borçlanma olanağı sağlanmıştır. Bundaki amaç eylemli askerlik hizmeti nedeniyle sigortalılık niteliğini yitiren yada sigortalılığını devam ettirme olanağı kalmayan sigortalıya veya hak sahibine eylemli askerlik nedeniyle uğramış bulundukları kayıpları ödeyerek hizmetlerine ilave ettirme olanağının sağlanmasıdır. Bu yazımızda son değişikliklerden sonra çalışanlara yönelik olarak yasa koyucu tarafından konulan askerlik borçlanması konusuna değinilecektir. 2 - SOSYAL SİGORTALAR KURUMUNDA ASKERLİK SÜRELERİNİN BORÇLANILMASI 616 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 4 Ekim 2000 tarihinden itibaren askerlik borçlanması uygulamasında kurum lehine sigortalı aleyhine bir dizi değişiklikler yapıldı. Ancak bu durumu sigortalı lehine değiştiren 616 sayılı KHK'me Anayasa Mahkemesi tarafından 11 kasım 2001 tarihinde yürürlüğe girmek üzere iptal edildi. Bu tarihten itibaren de askerlik borçlanması uygulamasında yasal boşluk doğdu. 4958 sayılı Kanun'un yayımlandığı 06 Ağustos 2003 tarihine kadar Kurum, askerlik borçlanma işlemlerini 616 sayılı KHK ile yapılan düzenleme yürürlükteymiş gibi işlem yapmaktaydı. 4958 sayılı kanunun 34. maddesi ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun değişik 60 ıncı maddesinin (F) bendine göre " Bu Kanuna göre sigortalı olarak tescil edilmiş bulunanların, er olarak silâh altında veya yedek subay okulunda geçen sürelerinin tamamını veya bir kısmını, kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları halinde ve bu Kanunun 78 inci maddesi ile belirlenen prime esas kazancın alt sınırının talep tarihindeki tutarı üzerinden hesaplanacak malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerini tebliğ tarihinden itibaren altı ay içinde ödemeleri şartı ile borçlandırılır, altı ay içinde primi ödenmeyen borçlanma süreleri hizmetten sayılmaz." Ancak, Kanunla kurulmuş bulunan diğer sosyal güvenlik kuruluşları mevzuatına göre sigortalı veya iştirakçi olanlar hakkında yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmaz. Sigortalıların grev ve lokavtta geçen süreleri, grev ve lokavtın sona ermesinden itibaren altı ay içinde kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları halinde ve bu Kanunun 78 inci maddesi ile belirlenen prime esas kazancın alt ve üst sınırları arasında olmak suretiyle, talep tarihindeki tutarı üzerinden hesaplanacak malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi, tebliğ tarihinden itibaren altı ay içinde ödemeleri şartıyla borçlandırılır. Borçlandırılan sürenin karşılığı olan gün sayısı sigortalının prim ödeme gün sayısına katılır. Bu Kanuna göre tespit edilen sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler için borçlandırılma halinde, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür. Aylık bağlanmasına askerlik, grev ve lokavt borçlanması ile hak kazanılması durumunda kendilerine, borcun ödendiği tarihi takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanır." şeklinde değiştirildi. 3 - SSK'DA DEĞİŞİKLİK SONRASI ASKERLİK BORÇLANMASI ÜZERİNE GENEL BİR DEĞERLENDİRME A - ASKERLİK BORÇLANMASINA BAŞVURU ŞEKLİ Askerlik borçlanması yapacak olan sigortalı veya hak sahiplerinin Sigorta İl Müdürlüklerinden alacağı matbu askerlik borçlanması talep dilekçesini doldurarak Askerlik şubelerine onaylatmaları ve bu belgeyi bağlı bulundukları Sigorta il Müdürlüklerine teslim etmeleri gerekmektedir. B - ÖDEME MİKTARI VE SÜRESİ Askerlik hizmetlerinin borçlanılmasında, sigortalıların veya hak sahiplerinin Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 78. maddesi ile belirlenen pirime esas kazancın alt sınırının talep tarihindeki tutarı üzerinden % 20 oranındaki malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerini, tebliğ tarihinden itibaren altı ay içinde ödemeleri halinde hizmetten sayılacağı hükme bağlanmıştır. Altı ay içinde pirimi ödenmeyen borçlanma süreleri ise hizmetten sayılmayacaktır.Yani Ağustos/2003 tarihinde 18 aylık askerlik hizmetini borçlanmak üzere kuruma başvuranların ödeyecekleri miktar; 2003 Ağustos ayında SPEK günlük alt sınırı 15.267.194.-TL, aylık 458.015.820.-TL olduğuna göre 458.015.820 X %20 = 91.603.164-TL aylık ödeyeceği miktardır. 18 aylık hizmeti borçlandığına göre 91.603.164 X 18 = 1.648.856.952.- TL tutarındaki askerlik borçlanmasını tebliğ tarihinde veya tebliğ tarihinden itibaren altı ay içinde defaten veya taksitler halinde kuruma ödenecektir. C - KISMİ BORÇLANMA Yasa koyucu sigortalı veya hak sahiplerine askerlik sürelerinin tamamını borçlanabilmelerinin yanında, kısmi borçlanma imkanı da getirmiştir. Hak sahipleri, Sigortalının ölümü halinde 506 sayılı kanunun 99. maddesi hükmüne göre 5 yıl içinde borçlanma talebinde bulunabileceklerdir. Yani sigortalı veya hak sahibi malullük, yaşlılık ve ölüm aylığı bağlanması için eksik pirim gün sayısı kadar da borçlanabilecektir. 18 ay askerlik yapan bir sigortalı, 18 ayın sadece 3 ayını borçlanabilecektir. D - ASKERLİK BORÇLANMASININ SİGORTALILIK SÜRESİNE ETKİSİ Askerlik borçlanmasında, sigortalının askerlik hizmetini ilk defa sigortalı olduğu tarihten önce yapması halinde sigorta başlangıç tarihi borçlanılan süre kadar geriye götürülecektir. Sigorta giriş tarihi askerlikten önce ise borçlandırılan sürenin karşılığı olan gün sayısı sigortalının prim ödeme gün sayısına katılır. Özellikle sigorta başlangıç tarihi askerlikten sonra olan sigortalıların askerlik sürelerini borçlanmaları halinde emeklilik süreleri borçlanılan süre kadar geriye götürülecektir. E - DİĞER SOSYAL GÜVENLİK KURULUŞLARINA TABİ OLANLAR SSK'DAN ASKERLİK BORÇLANMASI TALEBİNDE BULUNABİLİR Mİ? Kanunla kurulu diğer sosyal güvenlik kuruluşlarından olan Bağ-Kur sigortalısı ve Emekli Sandığı İştirakçileri'nin SSK'dan askerlik borçlanması yapmaları mümkün değildir. Askerlik Sürelerinin borçlanılabilmesi için, Sosyal Sigortalar Kanununa göre tescil edilmiş ve başvuru tarihinde SSK sigortalısı olmak gerekmektedir. 4 - SONUÇ 4958 sayılı Kanunla askerlik borçlanmasında bir dizi yeni düzenleme yapılarak askerlik borçlanmasındaki yanlışlıktan dönülmüş, Kurum lehine olan uygulama sigortalı lehine dönüştürülerek sigortalıların elinden alınmış olan kazanılmış hak geriye verilmiştir.